Koleusy to piękna roślina uprawiana w celach dekoracyjnych w naszych domach, na balkonach, ale także na rabatkach i w ogródkach. Koleusy charakteryzują się jaskrawymi, wielobarwnymi liśćmi. Dowiedz się o tej roślinie wszystkiego, co będzie ci potrzebne do jego hodowli i cieszenia się pięknym wyglądem zdrowych roślin wyhodowanych we własnym domu.
Koleusy – co to za rośliny?
Koleusy to właściwie cała grupa roślin z rodziny jasnotowatych. Właściwa nazwa to Koleus Blumego, po łacinie (Plectranthus scutellarioides). W Polsce bywa używana także czasami nazwa pokrzywka brazylijska (nie wiadomo dlaczego, bo w Brazylii nie rośnie), pochwiatka, tęczowa pokrzywka lub pokrzywka kolorowa. Roślina ta w środowisku naturalnym jest spotykana w tropikalnych obszarach Azji, Australii oraz licznych wysp na Pacyfiku. Pierwotnie pochodzi ona prawdopodobnie z Jawy. W naszych domach uprawiamy jednak tylko jej formę hodowlaną, czyli Coleus × hybridus.
Istnieje olbrzymia liczba różnych odmian tej rośliny o różnej wielkości i kolorystyce liści. Zróżnicowana jest także wielkość całej rośliny. Zazwyczaj jest to kilkadziesiąt centymetrów, ale może to być nawet półtora metra. Zdarzają się także wersje pienne, czyli takie posiadające wyraźny pień. Taki wygląd otrzymuje się przez systematyczne podcinanie bocznych odgałęzień i późniejsze formowanie korony. Łodyga koleusa jest krucha i półprzezroczysta.
Największą ozdobą koleusa są jego liście. Najczęściej są one owalne, jajowate lub sercowate, ząbkowane lub piłkowane na krawędziach. Występują w bardzo licznych wersjach kolorowych, czasami dwubarwnych. Kwiaty koleusa małe i zebrane w grona. Ich wygląd jest całkiem dekoracyjny, ale ich wytwarzanie i rozwijanie jest dużym obciążeniem dla rośliny. Dlatego, aby cały okaz nie karlał, kwiaty są najczęściej po prostu usuwane.
Koleusy – gdzie je hodować?
Koleusy możemy hodować właściwie wszędzie. Ich uprawa uda nam się zarówno w doniczce na parapecie jak i w skrzynce na balkonie. Dobrze sprawdzi się także w ogródku czy na rabatce. Odmiany zwisające dobrze posadzić jest w doniczkach wiszących. Formowanie drzewka jest bardzo pracochłonne, ale daje bardzo ciekawy efekt wizualny, dlatego takie formy hodowli też są spotykane.
Koleusy – wymagania
Koleusy są roślinami dość prostymi w hodowli. Najważniejszym wymaganiem koleusów jest światło. Roślina ta potrzebuje go bardzo dużo, dlatego hodujemy ją na stanowiskach słonecznych. Im więcej słońca tym piękniejsze i wyrazistsze będą barwy liści. Brak słońca szybko prowadzi do utraty koloru i w końcu do odpadnięcia liści. Koleusy najlepiej rosną na glebach próchniczych, przepuszczalnych. Bardzo ważna jest umiarkowana wilgotność gleby. Nadmiar wody szybko powoduje gnicie korzeni. Z kolei jej brak równie błyskawicznie sprawi, że naszej roślince zaczną odpadać liście.
Istnieją jednak pewna odmiany koleusa z grupy Kong, które radzą sobie ze wzrostem na stanowiskach cienistych.
Koleusy nadają się również do uprawy hydroponicznej, czyli bez gleby tylko w wodzie ze składnikami odżywczymi.
Koleusy – rozmnażanie
Koleusy możemy rozmnażać na dwa różne sposoby. Najprostsze jest rozmnażanie z sadzonek pędowych. Odcięte pędy boczne lub wierzchołki ukorzeniamy w wodzie. Ukorzenianie koleusów jest bardzo łatwe i można dokonywać go praktycznie przez cały rok. Choć preferowany jest okres wiosenno-letni. Korzenie pojawią się bardzo szybko i po około dwóch tygodniach powinna już być ich wystarczająca ilość. Ukorzenioną w wodzie sadzonkę przenosimy do doniczki. Można także stosować ukorzenianie od razu w glebie, jednak wtedy zajmuje to znacznie więcej czasu. Po przezimowaniu w domu lub innym ciepłym miejscu możemy umieścić naszą roślinkę na balkonie albo posadzić w ogrodzie. Pamiętajmy, aby gleba była stale wilgotna. Nie dopuszczajmy ani do jej przesuszenia ani do zalegania nadmiaru wody. W uprawie koleusów warto stosować standardowe nawozy płynne do roślin zielonych.
Do wyhodowania nowych koleusów możemy także wykorzystać nasiona. Wczesną wiosną (już od lutego) należy wysiać je do doniczek ustawionych na parapecie. Nasiona kiełkują już po około 10 dniach od zasiania. Doniczek nie przykrywamy, ale zapewniamy im dużą wilgotność i temperaturę. Około 6 tygodnia dobrze jest odciąć wierzchołki pędów wtedy roślina ładniej rozkrzewi się. Z nasion mogą jednak wyrosnąć egzemplarze o mocno różniących się między sobą kolorach liści, zupełnie innych niż ich roślina macierzysta.
Koleusy są bardzo intensywnie rozmnażane, ponieważ swój atrakcyjny wygląd zaczynają tracić już w drugim roku życia. Dlatego najlepiej jest je co rok lub co dwa lata zastępować nowymi okazami, aby zawsze cieszyć się roślinami o najpiękniejszym wyglądzie. Jeżeli nasz koleus rośnie na zewnątrz w ogrodzie i nie możemy go schować na zimę, to prawdopodobnie nie przetrzyma jej i dlatego koleusy stosowane na zewnątrz są uważane za rośliny jednoroczne.
Koleusy – zimowanie
Jak już wspomnieliśmy, koleusy nie lubią niskich temperatur. Już przy 7 stopniach Celsjusza zaczną gubić liści. Jeśli temperatura spadnie poniżej zera, dojdzie do obumarcia całej rośliny. Rośliny te także nie najlepiej znoszą zimę w naszych mieszkaniach. Jest dla nich za sucho i za ciepło. Tracą wtedy wszystkie liście, podsychają i łatwo ulegają atakom szkodników. Jeżeli chcemy, aby nasz okaz w kolejnym roku dalej zachwycał nas swoim pięknem, to na zimę powinien on zostać umieszczony w pomieszczeniu o temperaturze pomiędzy 14 a 16 stopni Celsjusza.
Koleusy – najładniejsze odmiany
Liczba odmian koleusów jest olbrzymia. Poniżej przedstawiamy te według nas najbardziej efektowne:
- Bronze Age – odmiana koleusów o liściach w kolorze miedziano-brązowym;
- Keystone Copper – odmiana koleusów o liściach w kolorze miedzianym;
- Caipirinha – odmiana koleusów o liściach w kolorze żółtym z żyłkowaniem;
- Golden Dreams – odmiana koleusów o liściach w kolorze limonkowym z czerwonymi żyłkami;
- Electric Lime – odmiana koleusów o liściach jasnozielonych z żółtymi żyłkami;
- Timotei – odmiana koleusów o liściach kremowo-zielonych;
- Pineapple Splash – odmiana koleusów o liściach żółtych z bordowymi plamami;
- Spitfire – odmiana koleusów o liściach pomarańczowych;
- Sky Fire – odmiana koleusów o liściach bordowych z jasnozielonym brzegiem;
- Violet Tricolor – odmiana koleusów o liściach w kolorze czerwono-purpurowo-zielonym;
- Walter Turner – odmiana koleusów o liściach w kolorze bordowo-czerwono-zielonym;
- Buttermilk – odmiana koleusów o postrzępionych liściach żółtozielonych;
- Religious Rutabaga – odmiana koleusów o liściach w kolorze purpurowo-zielono-kremowym;
- Freckles – odmiana koleusów o liściach w kolorze brązowo-żółtym;
- Wizard Scarlet – odmiana koleusów o liściach purpurowych z jasnozieloną obwódką;
- Ruffles Bordeaux – odmiana koleusów o liściach w kolorze bordowym z zieloną obwódką, mocno powcinanych;
- Wild Lime – odmiana koleusów o liściach kremowo-zielonych, mocno pofalowanych;
- Marooned – odmiana koleusów o liściach bordowych;
- Black Prince – odmiana koleusów o bardzo ciemnych, czy wręcz czarnych liściach;
- Kong Rose – odmiana koleusów wspominana wcześniej przeznaczona na stanowiska cieniste. Liście duże w kolorze czerwono-bordowo-limonkowym.